Maarten Luther werd in Eisleben
geboren op 10 november 1483. Daar stierf hij ook op 18 februari 1546. Hij was
één van de grootste reformatoren.[1] Ook
al in hun tijd werden Luther en Calvijn gezien als de eerste en tweede man van
de reformatie.[2]
Hun theologie kwam op veel punten
overeen. Calvijn heeft zelfs inspiratie geput uit de ideeën van Luther.
Ondanks het feit dat ze elkaar
nooit ontmoet hebben, hebben ze via via wel aan elkaar laten weten hoe ze over
elkaar dachten. Ze stonden beiden sympathiek en met groot respect tegenover
elkaar.[3]
In deze blogpost zal ik de
verschillen tussen de standpunten van Calvijn en Luther uitleggen.
(dubbele) predestinatie
Luther en Calvijn leerden
aanvankelijk de dubbele predestinatie. Dit begrip houdt in dat God voor de
geboorte bepaalt wie gelovig wordt en zalig wordt, maar ook wie niet.
In de jaren 1520 deed Luther dit in
zijn bestrijding van de leer van de vrije wil. Later kwam hij hier echter
nauwelijks op terug. Door de invloed van zijn leerling Philipp Melanchthon is
dit dogma verdwenen uit de lutherse theologie.[4]
In plaats daarvan koos Luther voor
de predestinatieleer. Deze houdt in dat God het lot van mensen voorbeschikt.
Hierin verwerpt Hij echter geen mensen. Daarnaast leert de predestinatieleer
over Gods schepping en het onderhoudt van Zijn schepping door Hem. Bij het lot
van de mensen hoort de voorbeschikking, die ook terugkomt in de dubbele predestinatie,
maar dit is niet het enige wat er gezegd wordt over het lot van de mensen.[5]
Het verschil ligt in het deel van
het boek ‘Romeinen’ in de Bijbel waarop zij de nadruk leggen.
Opstand vorst
Een belangrijk verschil tussen
Calvijn en Luther is ook het idee dat je tegen de vorst in opstand mag komen.
Calvijn zegt al in de eerste versie
van zijn Institutio dat je niet tegen je vorst in opstand mag komen, omdat dit
door God is ingesteld. Als je in opstand komt tegen je vorst sta je God in de
weg om in te grijpen.
Wel geloven Luther en Calvijn beide
dat God de zogenaamde ‘viri heroici’ heeft verwekt, die de roeping hebben om
tot verzet te komen.
Het verschil tussen Calvijn en
Luther in deze kwestie is echter dat Calvijn zijn hoop vestigt op hoge standen
binnen het koninkrijk. Zij hebben volgens Calvijn de plicht om het misbruik van
de macht van de heerser te weren.
Tegelijk preekt Calvijn in de jaren
tussen 1550 en 1562 voor de plicht van alle christenen om ongehoorzaam te zijn
aan een vorst die regeert volgens goddeloze wetten. [8]
Calvijn zegt ook dat hij het niet
eens is met de uitspraak: ‘cuius regio eius religio’ (in wiens gebied diens
godsdienst).
Luther gelooft zoals eerder genoemd
wel in de viri heroici, maar gaaat niet verder dan dat.
God heeft namelijk ingesteld dat je
gehoorzaam moet zijn aan je vorst en niet tegen hem in opstand mag komen.[9]
Avondmaal
Rooms-katholieken geloven dat ze
letterlijk het lichaam van Christus eten wanneer zij het brood eten tijdens de
eucharistie. Calvijn en Luther verwierpen beiden dit idee, maar zij verschilden
wel met elkaar betreffende Christus’ aanwezigheid tijdens het Heilig Avondmaal.
Luther was van mening dat Jezus wel
aanwezig is tijdens de viering van het Heilig Avondmaal. Calvijn was het hier
niet mee eens en zei dat het avondmaal enkel een herdenkenis van Jezus is. Hij
is hier zelf niet bij aanwezig.
In zijn laatste versie van de
Institutio schrijft Calvijn echter wel dat je tijdens het avondmaal deelt van
de substantie van Christus.[10]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten